Χειρότερη και από τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις η Κλιματική Αλλαγή

Απέραντη θάλασσα χωρίς πάγους ο Αρκτικός Ωκεανός

Πέρασαν σχεδόν 2.500 χρόνια από τότε που ο διάσημος εξερευνητής της αρχαιότητας Πυθέας ο Μασσαλιώτης περιέγραφε πως έφτασε στην περιοχή εκείνη όπου «οι πάγοι γίνονταν ένα με τη θάλασσα», πιθανότατα  δηλαδή στα όρια του Αρκτικού Κύκλου. Σήμερα, οι αιώνιοι πάγοι της Αρκτικής λιώνουν με ταχύτερους ρυθμούς από όσο εκτιμούσαν μέχρι τώρα οι επιστήμονες και δεδομένα πέραν πάσης αμφισβήτησης δείχνουν ότι μέχρι το 2040 -40 χρόνια δηλαδή πιο νωρίς από όσο εκτιμούσαν οι πλέον απαισιόδοξοι- ο Βόρειος Πόλος θα είναι μια απέραντη θάλασσα, χωρίς ίχνος πάγου.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ερευνητικό επιτελείο από το πανεπιστήμιο της Βρέμης που μελετά καθημερινά δορυφορικές εικόνες από την περιοχή, καθώς με έκπληξη διαπίστωσαν ότι η έκταση της παγωμένης θάλασσας περιορίστηκε τις τελευταίες ημέρες μόλις στα 4,24 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, τη μικρότερη δηλαδή έκταση από το 1972 που ξεκίνησαν οι μετρήσεις. Ο Γκέοργκ Χάιστερ, επικεφαλής του τμήματος περιβαλλοντικής φυσικής του πανεπιστημίου, σημείωσε ότι δεν είναι δυνατόν πλέον να αποδίδεται η μείωση της παγοκάλυψης στα καιρικά φαινόμενα και συμπλήρωσε: «Είναι προφανές ότι η ραγδαία τήξη των πάγων οφείλεται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες και μάλιστα στην περιοχή των πόλων οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πολλαπλάσιες από εκείνες άλλων σημείων στον πλανήτη».

Αν και ο πάγος που καλύπτει την επιφάνεια του Αρκτικού Ωκεανού έχει φυσιολογικά έναν ετήσιο κύκλο, κατά τον οποίο μέρος του λιώνει τους καλοκαιρινούς μήνες, ανοίγοντας πέρασμα από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό Ωκεανό, οι επιστήμονες έχουν θορυβηθεί από τις δραματικές αλλαγές. Όχι μόνο ελαττώνεται η έκταση που καλύπτει κατά 10% ανά δεκαετία, αλλά και το πάχος του λιγοστεύει. Σε σύγκριση μάλιστα με το 1979, η μείωση του συνολικού του όγκου μειώθηκε κατά 62%.

Η κατάρρευση της ισορροπίας στην περιοχή της Αρκτικής θα σημάνει μια αλληλουχία καταστρεπτικών συνεπειών για όλο τον πλανήτη, προειδοποιούν οι επιστήμονες και επισημαίνουν ότι η τελευταία φορά που η περιοχή δεν είχε καθόλου πάγους ήταν πριν από 125.000 χρόνια. Ο Βόρειος αλλά και ο Νότιος Πόλος λειτουργούν ως «θερμοστάτες» του πλανήτη μας, καθώς αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, μειώνοντας έτσι τις θερμοκρασίες, ενώ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο και στα θαλάσσια ρεύματα που επηρεάζουν άμεσα το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της τήξης των αιώνιων πάγων είναι ο παγετώνας Πέτερμαν στη βόρεια Γροιλανδία, μήκους 300 χιλιομέτρων και ύψους ενός χιλιομέτρου: Μόλις πέρσι αποκολλήθηκε ένα γιγαντιαίο τμήμα του, μεγέθους 260 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το οποίο σε διάστημα λιγότερο των 12 μηνών έλιωσε τελείως, προκαλώντας έντονο προβληματισμό στους επιστήμονες. Η επανάληψη του φαινομένου αυτού, σε μεγαλύτερες μάλιστα διαστάσεις, λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι δεδομένο ότι θα προκαλέσει άνοδο της στάθμης της θάλασσας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές στις ακτογραμμές της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής, αλλά και στην Ευρώπη και την Ασία, με ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, αλλά και στην παγκόσμια οικονομία.

Από την άλλη πλευρά όμως, υπάρχουν και κάποιοι που δε φαίνεται να δυσαρεστούνται ιδιαίτερα από το άνοιγμα του «βορείου περάσματος», το οποίο επιτρέπει τη διέλευση υπερδεξαμενόπλοιων από τον Ατλαντικό Ωκεανό στον Ειρηνικό. Πρόκειται κυρίως για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εξόρυξη και τη μεταφορά πετρελαίου. Για κάθε μέρα που ο Αρκτικός Ωκεανός παραμένει ανοικτός, εκτιμάται ότι εκατοντάδες πλοία από την Ευρώπη και τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ και του Καναδά θα προτιμήσουν τη συντομότερη και σαφώς οικονομικότερη διαδρομή, αντί να περάσουν από τη διώρυγα του Παναμά, ή να περιπλεύσουν τη Νότια Αμερική. Οι συνέπειες στο περιβάλλον από ένα ατύχημα θα είναι εφιαλτικές, θυμίζοντας την καταστροφή του «Έξξον Βαλντέζ» που κατάστρεψε μεγάλες περιοχές στην Αλάσκα το 1989.

Υπό εξαφάνιση τα κοράλλια

Το πρώτο οικοσύστημα που θα εξαλειφθεί πλήρως μέχρι το τέλος του αιώνα μας θα είναι οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, σύμφωνα με τον καθηγητή του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ Πίτερ Σέιλ. Ο έγκριτος επιστήμονας υποστηρίζει στο νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε μόλις χθες ότι οι αποικίες κοραλλιών, οι οποίες αποτελούνται από ζώα και όχι από φυτά όπως πιστεύουν πολλοί, έχουν δεχθεί μεγάλη πίεση από την επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα «που μέσα στα επόμενα 30 με 40 χρόνια θα έχουν μειωθεί στο ελάχιστο, ενώ το πολύ σε 90 χρόνια θα έχουν εξαφανιστεί εντελώς». Αν και καλύπτουν μόλις το 0,1% των ωκεανών, τα κοράλλια αποτελούν κοιτίδα βιοποικιλότητας, μεγαλύτερη από εκείνη των τροπικών δασών στον Αμαζόνιο και την κεντρική Αφρική. Εκτός από νέες φαρμακευτικές ουσίες, οι οποίες προέρχονται από τους οργανισμούς που φιλοξενούνται στις θαλάσσιες αυτές «οάσεις», περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται άμεσα από τους υφάλους, καθώς είτε ζουν στις ατόλλες γύρω από τους υφάλους, ή βγάζουν τα προς το ζην από το ψάρεμα και άλλες συναφείς δραστηριότητες. Ο καθηγητής Σέιλ πάντως παρουσιάζεται ιδιαίτερα απαισιόδοξος, καθώς υποστηρίζει ότι πρωτοβουλίες τοπικού χαρακτήρα δε μπορούν να αντιστρέψουν την κατάσταση και μια παγκόσμια πολιτική προστασίας των υφάλων προσκρούει σε κάθε λογής συμφέροντα.

"Ακόμα και αν μειωθούν αύριο οι εκπομπές ρύπων, το λιώσιμο των πάγων θα συνεχιστεί για 1000 χρόνια" λέει Έλληνας ειδικός

Όπως αναφέρει στον Ε.Τ. ο κ. Θεόδωρος Καρακώστας, διευθυντής του Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ανεξάρτητα από το εάν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, για να σταθεροποιηθούν οι δείκτες που σχετίζονται με αυτό θα χρειαστούν εκατοντάδες χρόνια.  «Ακόμα και εάν υποθέσουμε ότι από αύριο σταματήσουν όλες οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και ότι ο ανθρώπινος παράγοντας δεν συμβάλλει πλέον στην επιδείνωση του κλίματος, θα πρέπει να περάσουν εκατοντάδες χρόνια για να μιλήσουμε για ανάκαμψη του περιβάλλοντος», σημειώνει ο ίδιος. «Όπως φαίνεται και από το διάγραμμα της Διακυβερνητικής Eπιτροπής του ΟΗΕ για την αλλαγή του κλίματος (IPCC), ακόμα και εάν οι εκπομπές ρύπων μειωθούν την επαύριον, το λιώσιμο των πάγων θα συνεχιστεί για περίπου μία χιλιετία, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας για τουλάχιστον 5 αιώνες, ενώ η σταθεροποίηση της θερμοκρασίας θα συμβεί μετά από 100-120 χρόνια και του επιπέδου CΟ2 στην ατμόσφαιρα μετά από 100 με 300 χρόνια», καταλήγει ο καθηγητής του ΑΠΘ.

Ελλάδα και κλιματική αλλαγή

Αγνώριστη… θα είναι η χώρα μας στο μέλλον, σύμφωνα με τις περισσότερες μελέτες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια, καθώς οι προβλέψεις τους για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή μας παραμένουν εφιαλτικές. Η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων εντείνει το φαινόμενο της ερημοποίησης στην Ελλάδα μετατρέποντας την σε… Σαχάρα, ενώ η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα έχει ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση των ακτογραμμών της χώρας και την μετατροπή κατοικήσιμων περιοχών σε… πλημμυρισμένα τοπία. 

Αρκετοί είναι οι Έλληνες επιστήμονες που επισημαίνουν κατά καιρούς το μέγεθος των αλλαγών που θα επιφέρει η επιδείνωση του κλίματος στις ελληνικές περιοχές. Η υπερθέρμανση του πλανήτη εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου, το λιώσιμο των πάγων, η μόλυνση του περιβάλλοντος και η παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον «αφανισμό» πολλών ελληνικών.

Έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών που αφορά το φαινόμενο της ερημοποίησης χαρακτηρίζει το 34% των περιοχών της χώρας ως υψηλού κινδύνου, το 49% μέτριου κινδύνου και μόλις το 17% χαμηλού κινδύνου. Στο 1/3 των περιοχών που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο είναι όλα τα νησιά του Αιγαίου, ορισμένες περιοχές της Ανατολικής Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, αρκετά τμήματα της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Θράκης, καθώς και η Κεντρική και Νοτιοανατολική Κρήτη. Παράλληλα, περίπου έξι εκατομμύρια στρέμματα, δηλαδή το 15% των παραθαλάσσιων πεδινών περιοχών της χώρας που καλλιεργούνται εντατικά, εκτιμάται ότι θα εξαφανιστούν.

Την ίδια στιγμή, εκτιμήσεις των ερευνητών από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) κάνουν λόγο για μέσο όρο απώλειας των ακτών της χώρας σε ρυθμό που αγγίζει το ένα μέτρο κάθε χρόνο, με το φαινόμενο να αναμένεται να γίνει εντονότερο στις περισσότερες περιοχές που περιβάλλονται ή συναντούν θάλασσα. Στον μακρύ αυτόν κατάλογο συμπεριλαμβάνονται πολλά νησιά του Αιγαίου, ανάμεσα στα οποία η Ρόδος, η Κως, η Χίος, η Λέσβος και η Σίφνος, η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, το Δέλτα του Έβρου, ο Δυτικός Θερμαϊκός και περιοχές της Κορινθίας. Έτσι, μέσα στα επόμενα ενενήντα χρόνια περισσότερα από 800 τετραγωνικά χιλιόμετρα ακτογραμμών λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και των κλιματικών αλλαγών θα εξαφανιστούν.

Ωστόσο ποια είναι τα αποτελέσματα της μελέτης σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα; Πρόσφατη έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος, έδειξε ότι εάν δεν υπάρξει άμεση δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας, η ζημία που θα προκύψει μέχρι το 2100 θα φθάσει τα 701 δισ. ευρώ. Θα ισοδυναμεί δηλαδή με το τριπλάσιο του σημερινού ετήσιου ΑΕΠ! Ενδεικτικά, το κόστος για την ελληνική οικονομία των μέτρων μόνο για την μείωση των εκπομπών εκτιμήθηκε ότι συνολικά θα φθάσει τα 113 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2050 και τα 142 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2100.

Παναγιώτης Μαυραγάνης

Πιερ Κοσμίδης